Domatesli tarifler denilince ilk akla gelen domatesin o muhteşem kokusu, asit ve şekerin en güzel şekilde dengelendiği lezzeti… Hele yaz gelip de tam sezonunda kızarmış domatesler piyasaya çıktı mı, tadından yenmez. Bugün bizim için Türk mutfağının ayrılmaz bir parçası olsa da, domatesin ana vatanı Güney Amerika’dır. Kristof Kolomb’un 1500’lü yıllarda Amerika’ya ulaşmasından sonraki dönemde Avrupa ve Asya’ya gelmeye başlar. İlk olarak Anadolu’ya getirilmesinin 1700’lü yılların sonuna doğru olduğu, Osmanlı mutfağında kendine düzenli yer bulmasının ise 1800’lü yılları bulduğu düşünülür. Domates öncesindeki dönemde, Türk mutfağında ekşi ve asidik tatlar elde etmek için koruk, sirke, vişne, limon gibi malzemeler kullanıldığı bilinmektedir. Yani domatesli tarifler bizim için çok da eski olmasa da çoktan vazgeçilmez halini almış durumdadır.
Domatesi bu kadar özel kılan, lezzetinin yanı sıra, içeriğindeki A, C ve E vitaminleri, potasyum ve benzeri mineraller bakımından zengin olması, yoğun lif içeriği ile vücuda her bakımdan destek sağlamasıdır. Üstelik meyvesinden salçasına, turşusundan reçeline, çok geniş bir kullanım alanına sahiptir.
Bu makalemizde, temel domatesli tarifleri sıralıyoruz. Domates farklı sayısız tarifin içine girse de, bizler başrolünde domates olanları önceliklendirdik.
Domates Çorbası Tarifi
Her amatör şefin kendine has bir domates çorbası tarifi vardır. Kimi içine un koyar, kimi koymaz. Kimi şehriye ile hazırlar, kimi sade tutar. Kimisi sebze suyu ile lezzet katar, kimi et suyunu tercih eder. Kremalısı, sütlüsü, çeşit çeşit domates çorbası tarifi yapmak mümkündür. Bu da bizimki.
Malzemeler
4 adet büyük ve sulu Çanakkale domatesi
2 şu bardağı et suyu
1 su bardağı süt
2 yemek kaşığı un
Bir miktar tereyağı
Tuz, fesleğen, tane karabiber
Yapılışı:
Domatesleri ortadan ikiye kesin ve kabukları içine karışmayacak şekilde rendeleyin. Rendeyi bir kenara alın. Et suyunu başka bir tencereye alarak ısıtın. Buzdolabından çıktıysa önce oda sıcaklığına gelene kadar bekleyin. Tereyağını bir tencereye koyun. Altını açın. Eridikten sonra üzerine unu ekleyin. Kokusu çıkana kadar kavurun. Bu aşamada ocağın kısık ateşte olması ve başından ayrılmadan düzenli şekilde kavurmanız önemli. Bir yandan cezveye aldığınız sütü de ısıtın. Un kavrulunca önce domatesleri üzerine ekleyerek 5-6 dakika kadar pişirin. Ardından et suyunu ve son olarak sütü ekleyin. Yumuşak hareketlerle ve yavaş yavaş ekleyerek homojen şekilde karışmasını sağlayabilirsiniz. Çorbayı kısık ateşte 15 dakika kadar pişirin. Arada karıştırarak topak kalmamasına dikkat edin. Dilerseniz blenderdan da geçirebilirsiniz. Son 5 dakikada içine tuzu ve fesleğeni ekleyin. Kaselere servis ettikten sonra üzerine el değirmeninde öğüttüğünüz tane karabiberden serpin. Dilerseniz, kızarmış ekmek, galeta veya krutonla servis edebilirsiniz. Afiyet olsun!
Sebzeli Domates Çorbası Tarifi
Son derece lezzetli ve vitaminli bu çorba, yaz kış tüketmek için ideal. Kendinizin keyfinize göre eklemeler yapabileceğiniz bu çorbanın yanlış tarifi yok! Gizli silahı ise, içindeki baharatlar!
Malzemeler:
4 adet büyük boy domates
1 adet havuç
Bir iki avuç brokoli
Yeşil köy biberi
Kırmızı kapya biber
İsteğe göre et veya tavuk suyu
Tel veya yıldız şehriye
Kereviz tohumu
Kimyon
Limon
Tereyağı veya zeytinyağı
Yapılışı:
Havuçları rendenin büyük tarafıyla rendeleyin. Bir kenarda brokolilerin yalnızca yeşil taraflarını bir miktar su ile haşlanmaya alın. Biberleri ince ince doğrayın ve domatesleri de rendeleyin. Havuçları tercih ettiğiniz yağla şöyle bir kavurun. Üzerine biberleri ekleyin. Renkleri değiştiği zaman üzerine domates rendesini ekleyin. Üzerine et suyunu ve bir miktar da kaynar su ekleyin. Şehriyeleri de ilave ederek bir süre pişmeye bırakın. Ardında haşlanan brokolileri çıkarın, çok püre olmayacak şekilde küçük parçalara ayırın. Çorbanın içine atın. Brokolinin haşlama suyunu da çorbaya ilave edin. Ardından azar miktarlarda kereviz tohumu ve kimyonu üzerine ekleyin. Kapağı kapalı şekilde bir 5 dakika kadar kısık ateşte kaynatın. Nefis çorbanızı dileyenler üzerine limon sıkarak da tüketebilirsiniz. Afiyet olsun!
Domatesli Makarna Sosu Tarifi
Taptaze domateslerle ve nefis baharatlarla hazırlanan domates sosu ile makarna bir araya geldiğinde son derece basit ama bir o kadar leziz bir öğün demektir. Ağzınızda tadı kalacak bu tarif için gereken malzemeler:
1 paket makarna
3 adet mevsiminde toplanmış büyük domates
1-2 diş sarımsak
İsteğe göre tuzsuz siyah zeytin
1 kesme şeker
Kaya tuzu ve tane karabiber
Kekik
Toz kırmızı biber
Kaliteli bir zeytinyağı
Yapılışı:
Makarnayı tencereye haşlamaya alın. Makarna suyu çok fazla olmamalı, makarnaların suyu olabildiğince çekmesi sağlanmalı. Domatesleri, kabukları içine girmeyecek şekilde rendeleyin. Geniş ve derince bir tava alın. İçine zeytinyağını ve sarımsakları koyup ocağı kısık olacak şekilde açın. Sarımsağın kokusu çıktıktan sonra üzerine domatesleri ekleyin. İçine bir miktar kaya tuzu öğütün ve kesme şekeri de ekleyerek kapağını kapatıp pişmeye bırakın. Eğer sos çok sulu görünüyorsa, kapağı bir miktar açık bırakarak suyunu buharlaştırabilirsiniz. Bu sırada zeytinlerin çekirdeklerini çıkartarak ikiye bölün. Domatesler 7-8 dakika piştikten sonra zeytinleri içine ekleyin. Taze taze öğüttüğünüz karabiberi ve toz kırmızıbiberi de ekleyin. Son olarak kekiği de ilave ederek şöyle bir karıştırın. Makarnaları delikli bir kaşık veya kepçe yardımıyla sos tavasına alın. Tavanın altı yanıkken tümünü birbirine karın ve 1-2 dakika sonra altını kapatarak servis edin. Dilerseniz üzerine parmesan peyniri veya dilediğiniz başka bir peyniri rendeleyerek de servis yapabilirsiniz. Afiyet olsun!
Pizza İçin Domates Sosu Tarifi
Pizzanın olmazsa olmaz iki ana malzemesinin biri peynir, biri de tabii ki domates sosudur. Lezzetli bir domates sosunun olmazsa olması ise doğru domates seçimidir. Asit ve şeker dengesi bakımından mükemmel özellikte olan nefis şeker domatesler, bu yolculukta bize eşlik edecek. İşte parmak ısırtan pizzalar için domates sosu tarifi…
Malzemeler:
1 kutu şeker domates (yaklaşık 250-300 gr)
Fesleğen
Tuz
Tane karabiber
Soğuk sıkım zeytinyağı
Yapılışı:
Şeker domatesleri yıkadıktan sonra kabuklarını soymak için iki derin tencere veya kaba ihtiyacınız var. Birinin içine kaynar su, diğerinde ise buzlu su olması gerekiyor. Domateslerinizi önce kaynar suyun içine atarak, bir iki dakika bekletin. Ardından buzlu suya alın ve yine bir iki dakika içinde çıkartın. Bu işlem, domateslerin kabuklarını kolayca soyabilmenizi sağlayacak. Domatesleri soyduktan sonra mutfak robotuna alın. İçine tuz ve karabiberinizi öğütün. Fesleğeninizi ve zeytinyağınızı da ilave ettikten sonra kısaca robottan geçirin. Pizza sosunuz hazır! Pizza hamurunun üzerine sürmek için ise, küçük bir kepçe ile alacağınız sosu, hamurun tam ortasına dökün ve kepçenin göbek kısmı ile çepere doğru genişleyen daireler çizerek sosu yayın. Ardından istediğiniz malzemeleri üzerine koyabilirsiniz. Afiyet olsun!
Domates Dolması Tarifi
Büyüklerimiz etli dolma yaparken, iç harcının içine koymak için domateslerin göbeğini çıkarır, dış kısımları israf olmasın diye, onları da kıyma ile doldurarak tencerenin yanına iliştiriverirdi. Bazen de, harç fazla gelir, domatesler yardıma yetişirdi. Domates dolmasının seveni çoktur. Bu nedenle, tek başına da hazırlamak mümkündür.
Malzemeler:
8-10 adet orta boy domates
Yarım kilo az yağlı kıyma
İki avuç kadar pirinç
3-4 adet orta boy kuru soğan
Kaya tuzu ve tane karabiber
Kuru nane
Dolma baharı
Kimyon
Yapılışı:
Domateslerin sap kısmını enlemesine kesip, bunları dolmaların şapkası olarak kullanmak üzere kenara ayırın. Bir tatlı kaşığı yardımıyla, dış kısımlarına zarar vermeden içlerini oyun ve çıkan kısımları da kenara alın. Pirinçleri yıkayıp süzülmeye bırakın. Soğanları ince ince yemeklik doğrayın. Derince bir kaba kıymayı, pirinci ve soğanları alın. Domatesin içinden çıkan sulu kısmını da bu karışıma ekleyin. Suyu çok fazlaysa, bir kısmını elinizle süzebilirsiniz. Kaya tuzu ve tane karabiberinizi karışımın içine öğütün. Nane, dolma baharı ve kimyonu da içine ilave edin. Tümünü güzelce yoğurun. Ardından domateslerin içine doldurun ve şapkalarını tepelerine yerleştirin. Pilav tenceresi tarzı geniş ve yayvan bir tencereye dizin. Dibine 1 parmak kadar su koyun. Kısık ateşte 50 dakika kadar pişirin. Ara sıra pirincin yumuşayıp yumuşamadığını kontrol edin. Ona göre domates dolmanızın piştiğini anlayabilirsiniz. Afiyet olsun!
Bu tariflerimiz hoşunuza gittiyse, diğer domatesli tarifler makalelerimiz için Spagetti Bolonez Tarifimizi ve Salsa Sos tarifimizi de inceleyebilirsiniz.